Αν διαβάσατε το άρθρο Κιθάρες & Μπάσα. Βασικές έννοιες.. θα παρατηρήσατε ότι δεν αναφερθήκαμε διόλου στο ξύλο, το υλικό που δημιουργεί ένα όργανο, ώστε όλα τα εξαρτήματα που αναφερθήκαμε να βρουν έδραση. Ξύλα κατάλληλα για μουσικά όργανα για χειροποίητες κιθάρες και μπάσα. Το ξύλο και οι δυναμικές που αποδίδει το ίδιο στον ήχο είναι ένα τεράστιο θέμα από μόνο του. Πόσο μάλλον οι συνδυασμοί ξύλων και διαστάσεων..
Εδώ θα κάνουμε μια μικρή παρουσίαση από ξύλα που υπάρχουν και έχουμε ή θέλουμε να δοκιμάσουμε.
Επί ξύλου, λοιπόν!
Ευρωπαϊκή και Αμερικανική Δρυς (oak, Quercus sp)
Η δρυς, έχει εξαιρετικές μηχανικές ιδιότητες και υψηλή αισθητική. Τα είδη της ξυλείας που προτιμούνται είναι από την έμμισχη -με μίσχο- και την άμισχη δρυ που προέρχονται από τη Σλοβενία, Γαλλία, Πολωνία, Γερμανία, Ρουμανία, Β.Αμερική και την πρώην Γιουγκοσλαβία. Γενικά, το ειδικό βάρος του ξύλου των δύο αυτών ειδών σε υγρασία 12% κυμαίνεται γύρω στο 0,70g/cm3 την περιοχή του σομφού από ανοιχτό κίτρινο έως ανοιχτό καστανό, που γίνεται χρυσοκάστανο ή καστανό πλησιάζοντας το εγκάρδιο. Στην Ελλάδα διακινείται επίσης ως δρυς, ένα είδος ευκαλύπτου από την Τασμανία ( Tasmanian oak) αλλά και άλλα τροπικά είδη με παραπλήσιες με τη δρυ ιδιότητες.
Καρυδιά (walnut, Juglans regia)
Η ξυλεία της καρυδιάς προέρχεται από την περιοχή του Εύξεινου πόντου, από την Σλοβενία, την Αμερική αλλά και από την Ελλάδα (Μακεδονία, Θράκη, Αγ. Όρος). Παρουσιάζει μέτρια σκληρότητα και καλή σταθερότητα διαστάσεων, το δε σομφό ξύλο εμποτίζεται εύκολα. Το εγκάρδιο είναι καστανό (σοκολατί) με σκοτεινότερες περιοχές. Το σομφό είναι ανοιχτό χρυσοκάστανο, ή προς το λευκό.
Καστανιά (chestnut, Castanea sativa)
Πρόκειται για ξύλο σταθερό, απαλό και με μέτριες μηχανικές ιδιότητες, που το εγκάρδιό του είναι απρόσβλητο από έντομα και μύκητες. Η ξυλεία της καστανιάς προέρχεται από την Ν. Αμερική, η μελανή και χαμηλή καστανιά από την Ιαπωνία και την Κίνα και από ελληνικά δάση της Χαλκιδικής (Αγ. Όρος, Αρναία), αλλά και το Πήλιο. Η μηχανική αντοχή του ξύλου της καστανιάς είναι μικρότερη από την αντίστοιχη της δρυός, παρουσιάζει όμως μεγαλύτερη σταθερότητα στις διαστάσεις. Από πλευράς χρώματος το εγκάρδιο έχει καστανή απόχρωση όμοια με το χρώμα της δρυός, το δε σομφό ξύλο έχει ανοιχτό καστανό χρώμα.
Δέντρο κυρίως της ανατολικής και κεντρικής Ευρώπης με χρώμα ξύλου λευκό ή υπόλευκο με ρόδινες ανταύγειες, που σκουραίνει με την επίδραση του φωτός προς το κοκκινωπό ή το καφέ. Χρωματίζεται εύκολα. Προσβάλλεται εύκολα από μύκητες και έντομα, τόσο σαν δέντρο, όσο και ενσωματωμένο σε διάφορες κατασκευές. Τα τροπικά είδη ξύλου με σκούρο χρώμα παρουσιάζουν μαζί με τις πλούσιες αποχρώσεις τους και χαρακτηριστικά τεχνικά πλεονεκτήματα και αντοχές, που τα κάνουν δημοφιλή και κατάλληλα για πολλές κατασκευές.
Wenge (Milletia laurentii)
Ξύλο της Αφρικής (Καμερούν, Ζαΐρ) σε χρώματα σκούρο-κίτρινο με μαύρα νερά που γίνεται γκρίζο στο φως και σκουραίνει στον αέρα. Είναι από τα πιο ανθεκτικά είδη ξύλου, εξαιρετικά σκληρό και απρόσβλητο από έντομα και μύκητες.
Iroko (Chlorophora excelsa)
Από την Ακτή του Ελεφαντοστού και το Καμερούν, σε χρώματα σταχτοκίτρινο και καφεκόκκινο σε διάφορες αποχρώσεις ανάλογα της περιοχής. Με πυκνότητα μικρότερη από άλλα τροπικά είδη (0,64) αλλά με ικανοποιητική αντοχή σε μύκητες και έντομα.
Doussie (Afzelia africana)
Επίσης προερχόμενο από την Αφρική, το Doussie θεωρείται ένα από τα πιο ενδιαφέροντα είδη. Έχει χρώμα σταχτοκόκκινο και παίρνει ακόμα βαθύτερο χρώμα όταν εκτεθεί στο φως. Μέγιστης σταθερότητας διαστάσεων, με εξαιρετική αντοχή σε προσβολές από μύκητες και έντομα.
Bangkirai
Προέλευση: Το είδος ευδοκιμεί στις χώρες Ινδία, Πακιστάν, χώρες πρώην Ινδοκίνας και κυρίως στην Ινδονησία. Το χρώµα του στο εγκάρδιο είναι καφετί-κίτρινο που σκουραίνει µετά από έκθεση στον ήλιο. Το σομφό ξύλο έχει χρώµα ανοιχτό κίτρινο ως ανοιχτό καφέ. Η πυκνότητα του κυμαίνεται από 0,88 έως 0,91 g/cm³. Έχει υψηλή σκληρότητα. και το εν λόγω ξύλο διαθέτει µέτρια ως υψηλή σταθερότητα διαστάσεων. Διαθέτει αρκετά µεγάλη φυσική διάρκεια και ανθεκτικότητα.Το Bangkirai θεωρείται πολύ ανθεκτικό, σκληρό και βαρύ ξύλο µε υψηλή πυκνότητα, που δυσχεραίνει τη διαδικασία κατεργασίας του, δίνει όμως υψηλή ποιότητα στις κατασκευές. Περιέχει υψηλό ποσοστό σκουρόχρωμων κόµµεων (εκχυλισµάτων).
Προέλευση: Το τροπικό Ipe ευδοκιµεί κυρίως στη Βραζιλία, στο Μεξικό, στη Κεντρική και Νότια Αµερική. Το σοµφό ξύλο είναι σχεδόν λευκό µέχρι ανοιχτό κίτρινο. Το εγκάρδιο είναι λαδί-καφετί, µε ανοιχτές ή σκοτεινές ραβδώσεις. Ευδιάκριτοι είναι επίσης οι πόροι που έχουν ένα κιτρινωπό χρώµα και φαίνονται και µετά από την κατεργασία του ξύλου. Ανήκει στα σιδηρόξυλα με εξαιρετικά υψηλή πυκνότητα από 0,92 µέχρι 1,15 g/cm³. Το ξύλο είναι παρά πολύ σκληρό κι έχει πολύ καλή διαστασιακή σταθερότητα και πολύ µικρή κινητικότητα κατά τη χρήση. Το εγκάρδιο ξύλο είναι «εξαιρετικά ανθεκτικό»από άποψη φυσικής διάρκειας, όπως επίσης και στην επίθεση από τερµίτες και ξυλοφάγα έντοµα. Είναι όµως ευαίσθητο στις επιθέσεις από θαλάσσιους µικροοργανισµούς.
Merbau
Το τροπικό είδος Merbau ευδοκιµεί στη Μαλαισία, την Ινδονησία, τις Φιλιππίνες, σε νησιά του Ειρηνικού ωκεανού, καθώς και στην Αυστραλία. Το σοµφό ξύλο με πλάτος 4 έως 5 cm είναι υπόλευκο και το εγκάρδιο είναι κιτρινωπό-πορτοκαλί προς καφετί όταν κόβεται, αλλά µετατρέπεται σε καφετί ή σκοτεινό κόκκινο-καφέ µετά την έκθεση σε ήλιο. Έχει υψηλή πυκνότητα που κυµαίνεται από 0,68 έως 0,80 g/cm³. Το ξύλο είναι αρκετά σκληρό κι έχει µέτρια διαστασιακή σταθερότητα. Το Merbau είναι «πολύ ανθεκτικό»από άποψη φυσικής διάρκειας µε υψηλή αντίσταση στους τερµίτες, όµως το σοµφό ξύλο είναι ευάλωτο στις επιθέσεις εντόµων. Το ξύλο Merbau έχει υψηλή αντοχή σε κάµψη, σε θλίψη και από µέτρια ως καλή αντοχή σε κρούση. Είναι αρκετά σκληρό, βαρύ ξύλο, µε υψηλή πυκνότητα. Το ξύλο παρουσιάζει κάποια δυσκολία σε ορισµένες κατεργασίες λόγω της κολλώδους ουσίας που περιέχει.
Το είδος αυτό ευδοκιµεί κυρίως στη Γουϊάνα και τη Βραζιλία. Το εγκάρδιο ξύλο όταν είναι φρεσκοκοµµένο, έχει χρώµα καφετί σοκολάτας, ενώ είναι αισθητά πιο ανοιχτό όταν είναι ξηρό. Περιστασιακά συναντάται σε χρώµα γκριζωπό-καφετί µε ελαφρά ανοιχτόχρωµες λωρίδες.Το σομφό έχει χρώμα υπόλευκο ή κιτρινωπό. Η πυκνότητα του κυµαίνεται από 0,75 έως 0,85 g/cm³. Έχει υψηλή σκληρότητα και είναι πολύ σταθερό στις διαστάσεις του.Το εγκάρδιο ξύλο είναι «εξαιρετικά ανθεκτικό» από άποψη φυσικής διάρκειας και ανθεκτικό στους μύκητες. Είναι µέτρια ανθεκτικό σε τερµίτες και δεν παρουσιάζει ανθεκτικότητα στους θαλάσσιους µικροοργανισµούς. Έχει πολύ καλές µηχανικές ιδιότητες. Ο εµποτισµός του είναι σχετικά εύκολος.
Προέρχεται κι αυτό από τη Γουϊάνα και τη Βραζιλία. Το χρώμα του στο σομφό είναι χλωμό κίτρινο έως λευκό κίτρινο. Στο εγκάρδιο αντίστοιχα είναι χρυσό καφέ και καστανέρυθρο. Έχει πυκνότητα από 0,7-0,8g/cm³. Αρκετά σκληρό με πολύ καλή διαστασιακή σταθερότητα. Ανθεκτικό στους μύκητες και επίσης αρκετά ανθεκτικό στους θαλάσσιους μικροοργανισμούς. Η κατεργασία είναι πολύ εύκολη, καρφώνεται, βιδώνεται καλά μετά από προτρύπημα, με καλή συγκράτηση. Υψηλό φινίρισμα.
Η καταγωγή και προέλευση του είναι από Δυτικές Ινδίες, Κούβα, Τζαμάικα, Βραζιλία, Μεξικό, Περού, Βολιβία. Το χρώμα είναι στο σομφό άσπρο, γκρίζο ή ρόζ. Στο εγκάρδιο κόκκινο–πορτοκαλί καφέ, που σκουραίνει προς καφέ-κόκκινο. Έχει μέση πυκνότητα από Ο,76-0,9 g/cm³. Αρκετά σκληρό με καλή σταθερότητα διαστάσεων. Παρουσιάζει ελάχιστες διαστασιακές μεταβολές. Το εγκάρδιο είναι εξαιρετικά ανθεκτικό. Δύσκολη κατεργασία λόγω υψηλής πυκνότητας και σκληρότητας. Δύσκολο στο βίδωμα και τρύπημα. Συγκρατεί καλά καρφιά και βίδες. Καλό φινίρισμα.
Είδος της Ασίας, ευδοκιμεί σε περιοχές της Βιρμανίας και της Ινδονησίας. Έχει σταχτοκίτρινη απόχρωση, ευθυτενή νερά, και εξαιρετικές αντοχές. Γίνεται καφετί μετά από έκθεση στον ήλιο. Η πυκνότητα του κυμαίνεται από Ο,64-0,68 g/cm³. Μέτρια έως αρκετά υψηλή η σκληρότητά του. Παρουσιάζει εξαιρετική διαστασιακή σταθερότητα. Περιέχει teak oil. Εξαιρετικά υψηλή αντίσταση σε μύκητες και τερμίτες. Δύσκολο στην κατεργασία. Αμβλύνει τα κοπτικά εργαλεία. Καρφώνεται και βιδώνεται με προτρύπημα σχετικά εύκολα. Περιέχει πυριτικές ενώσεις.
Με προέλευση την Αφρική το Padouk είναι πολύ σταθερό και σκληρό ξύλο. Συναντάται κύρια στην Αγκόλα, το Καμερούν και γενικά στην Κ. Αφρική και Ν.Δ. Αφρική. Οι χρωματισμοί του είναι σκούροι, καφέ-κοκκινωποί με εξαίσια νερά. Έχει πυκνότητα 0,65-0,85 g/cm³. Έχει μεγάλη σταθερότητα διαστάσεων και διάρκεια. Κατεργάζεται αργά αλλά καλά. Συγκρατεί καρφιά και βίδες, σπάνια σχίζεται, δύσκολα εμποτίζεται.
