Κιθάρες&Μπάσα. Βασικές έννοιες.

Τί είναι μια κιθάρα; Ένα μπάσο; Κι όλα αυτά, επάνω τους; Θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε, χωρίς πολλά λόγια.

Μέρη και Είδη ηλεκτρικών οργάνων

Τα βασικά μέρη μιας ηλεκτρικής κιθάρας ή ενός μπάσου, είναι το σώμα ή σκάφος και το μπράτσο.

Σώμα ή Σκάφος: To μεγαλύτερο συνήθως κομμάτι, μονοκόκ ή από διάφορα κομμάτια ξύλου ή κι άλλων υλικών, όπου επάνω του βρίσκονται η γέφυρα, οι μαγνήτες, ο επιλογέας των μαγνητών, τα ρυθμιστικά ποτενσιόμετρα έντασης, τονικότητας και το βύσμα εξόδου. Γενικά μπορούν να υπάρχουν και πλήθος άλλων εξαρτημάτων – διακόπτες, booster, effects ακόμη και touch pads! Για τα υλικά που χρησιμοποιούνται θα μπορούσαμε να μιλάμε χρόνια. Άτοπο..

Μπράτσο: Αποτελείται από τη κεφαλή με τα κλειδιά χορδίσματος, τη ταστιέρα με τα τάστα, τα κλειδιά και το κόκκαλο ή καβαλλάρης. Εσωτερικά μέσα στο μπάτσο μπορεί να υπάρχει και μια -ή και δύο- βέργα αλουμινίου, ατσαλιού ή και ανθρακονήματος που ξεκινάει από το δέσιμο μπράτσου-σκάφους και καταλήγει σε μια βίδα στη κεφαλή ή και αντίστροφα και χρησιμεύει στην ρύθμιση του βέλους κάμψης του μπράτσου.

Είδη ηλεκτρικής κιθάρας και μπάσου

Υπάρχουν πολλά είδη σε σχέση με το σχήμα και την διάταξη των ηλεκτρονικών τους, όμως κάποιες έχουν δημιουργήσει τον δικό τους μύθο και έχουν εμπνεύσει χιλιάδες κατασκευαστές και κιθαρίστες.

Telecaster:
Πρώτη εμφάνιση της την άνοιξη του 1949 από την Fender. Το πρώτο solid σώμα κιθάρας σε παραγωγή με δύο single coil μαγνήτες. Σήμερα -60 χρόνια μετά- οι περισσότερες εταιρείες και ανεξάρτητοι κατασκευαστές έχουν τουλάχιστον μια Tele στη γκάμα τους. Εμείς πάνω από 8!

Stratocaster:

Ένα από τα πιο διαδεδομένα είδη της κιθάρας, που κατασκεύασε ο Fender το 1954. Διαθέτει solid σώμα και η αρχική έκδοση είχε τρεις singles pickups και τριπλό επιλογέα, ο οποίος το 1977 αντικαταστάθηκε με πενταθέσιο. Κατασκευάζονται πλήθη από κιθάρες τύπου Stratocaster με μια ποικιλία από pickups, τρεις singles, δύο μονοί και ένα hum κι ότι ακόμη και να φανταστεί κανείς.

Gibson Les Paul:

Μια συνεργατική προσπάθεια της εταιρείας Gibson με τον ηλεκτρονικό και jazz κιθαρίστα, Les Paul στις αρχές της δεκαετίας του ’50 απέφερε ένα από τους πιο κοινούς τύπους και καλοπουλημένους τύπους κιθάρας. Έχει συμπαγές σώμα με ένα καμπυλωτό σχεδιασμό. Το πρώτο μοντέλο του 1952 -με το όνομα goldtop- είχε δύο μονούς P-90 pickups και μια γέφυρα τραπέζιο, ενώ η έκδοση του 1954 παρουσιάστηκε ως το «επετειακό» μοντέλο, με μια νέα γέφυρα που ονομάστηκε “tune-O-Matic” και τους all time classic  μαγνήτες humbucker για Gibson LP.

Gibson SG:

Κατασκευάστηκε το 1958 από την Gibson με διπλό κόψιμο στο σώμα για καλύτερη πρόσβαση στα “χαμηλά” τάστα και ένωση σώματος με το μπράτσο στο 19ο τάστο. Φόρεσε μια γέφυρα tune-o-matic και διπλούς humbucker pickups. Εξ’ αιτίας του σχήματος, η SG είναι γνωστή και ως “the bull.”

Hollow-semihollow body:

Τα όργανα αυτά δεν έχουν ένα συμπαγές σώμα, αλλά θυμίζουν κλασική κιθάρα. Συνδυάζουν ρηχά (ημι- κοίλο) ή μεγάλα (κοίλο) σκάφη με μαγνήτες. Παράγουν πιο πλούσιο και πιο ογκώδη ήχο σε σχέση με κιθάρες με συμπαγές σώμα και χρησιμοποιούνται κυρίως για την κλασική ροκ-εν-ρολ, τζαζ και μπλουζ.

 

 

Flying V:

Η Gibson ήταν ο πρωτοπόρος που κατασκεύασε κιθάρες σε αυτή τη μορφή το 1958, αλλά το μοντέλο είχε μικρό αντίκτυπο και η παραγωγή σταμάτησε το 1959. Επανεμφανίστηκε το 1967 και εξακολουθεί να υφίσταται σήμερα με ενθουσιώδεις θαυμαστές, ειδικά στις περιοχές του σκληρού ήχου.

 

Explorer:

Μια ακόμη δημιουργία από την Gibson, με δύο μαγνήτες humbucker, ξεκίνησε το 1958 -με το Flying V. Έπαψε να παράγεται  ένα χρόνο αργότερα. Προς το τέλος της δεκαετίας του ’60, πολλές εταιρείες έκαναν κιθάρες αυτού του τύπου και η Gibson αποκατάστησε  τη παραγωγή τους το 1976.

Precision:

Σχεδιάστηκε από τον Leo Fender σαν πρωτότυπο το 1950 και βγήκε στην αγορά το 1951. Το Precision είναι το πρώτο ηλεκτρικό μπάσο που πραγματικά πούλησε. Ένα πρωτοποριακό όργανο για την εποχή του, με υπέροχο ήχο και σχήμα βασισμένο στην  Stratocaster.

Jazz bass:

Το “J Bass” ήταν δεύτερο μπάσο που σχεδίασε ο Leo Fender. Το Jazz είναι μια εξέλιξη του Precision, με καλύτερα μεσαία και ψηλές. Σύντομα έγινε το πιο αγαπημένο όργανο των μουσικών και ενσωματώθηκε σε διάφορα είδη, όπως funk, disco, reggae, blues, heavy metal and jazz fusion.

Rickenbacker 4000:

Το πρώτο Rickenbacker μπήκε σε παραγωγή το 1957, διαθέτοντας -ακόμη- ένα ιδιαίτερο ήχο. Το 4000 ήταν μια neck-through για καλύτερη σταθερότητα κι αντοχή. Με δύο εξόδους για το στέρεο “Rick-O-Sound” σύστημα, ένα καθαρό pickup στην γέφυρα που χρησιμοποιούσε τύλιγμα κιθάρας κι ένα neck pickup με ένα ιδιόρρυθμο bass setup, παρήγαγε και παράγει ένα μοναδικό ήχο!

Steinberger L:

Καινοτόμος σχεδιασμός, με υλικά που έφερε μια νέα εποχή στον τομέα της κατασκευής, όπως γραφίτη και ίνες άνθρακα,  τα οποία αντικατέστησαν το ξύλο, είναι το όργανο που χαρακτηρίζει τη δεκαετία του ’80 και το νέο κύμα. Αρκετά ελαφρύ, με ένα ακέφαλο μπράτσο που κουρδίζει απ’ τη γέφυρα με ένα πολύ ακριβή μηχανισμό -Floyd Rose, η σειρά L του 1979, ήταν ο πρόδρομος μιας ιδιόμορφης νέας γενεάς οργάνων.

Doudlenecks:

Απλά είναι ένα σώμα για δύο όργανα. Συνήθως μια κιθάρα εξάχορδη και δωδεκάχορδη, μια κιθάρα και ένα μπάσο ή δύο μπάσα τετράχορδο και πεντάχορδο κ.λπ. Η πρώτη παραγωγή ήταν ένα διπλό Μαντολίνο από την Gibson το 1958, αλλά στη δεκαετία του 70 έγινε must με την κίνηση της art rock από μπάντες όπως οι Genesis, Eagles, Queen, Led Zeppelin και πολλοί άλλοι.

Ηλεκτρικά – Μαγνήτες

Το ηλεκτρικό σύστημα μιας κοινής ηλεκτρικής κιθάρας αποτελείται από:

Tους μαγνήτες, οι οποίοι μετατρέπουν το μεταβαλλόμενο μαγνητικό πεδίο που δημιουργείται από την κίνηση της χορδής, σε ένα ασθενές ηλεκτρικό σήμα, το οποίο κατόπιν οδηγείται από το βύσμα εξόδου σε έναν ενισχυτή.

Το ποτενσιόμετρο έντασης που ρυθμίζει την ένταση του σήματος των μαγνητών.

Το ποτενσιόμετρο τόνου που ρυθμίζει τα πρίμα χωρίς να τα ενισχύει, απλά τα μειώνει ώστε να υπερισχύουν τα μπάσα.

Τον επιλογέα που επιλέγει από ποιόν ή ποιούς μαγνήτες θα πάρουμε το ηλεκτρικό σήμα.

Το βύσμα εξόδου που είναι ένα απλό μονοφωνικό θηλυκό βύσμα τύπου καρφιού.

Τον πυκνωτή που βρίσκεται πάνω στο ποτενσιόμετρο του τόνου και λειτουργεί με αυτό, σαν ένα υποτυπώδες φίλτρο αποκοπής συχνοτήτων, ώστε να μειωθεί ο παραγόμενος θόρυβος.

ΜΑΓΝΗΤΕΣ

Οι μαγνήτες που χρησιμοποιούνται στις ηλεκτρικές κιθάρες είναι ένα σύστημα μονίμων μαγνητών περιελιγμένων με καλώδιο χαλκού, δηλαδή ένα πηνίο, με σκοπό την δημιουργία ενός ηλεκτρομαγνήτη που έχει την ιδιότητα να μετατρέπει τις διαταραχές που προκαλεί η κίνηση μιας ατσάλινης χορδής στο μαγνητικό του πεδίο, σε ένα εναλλασσόμενο ασθενές ρεύμα. Oι πόλοι ενός μαγνήτη μπορεί να είναι μονοί, διπλοί, ράγας ή και ρυθμιζόμενοι ώστε να μπορούμε να επιτύχουμε μια πολύ καλή ισορροπία εντάσεων μετάξυ των χορδών. Μια ηλεκτρική κιθάρα μπορεί να έχει από ένα μέχρι τρείς μαγνήτες τοποθετημένους πάνω στο σκάφος της σε διαφορετικές θέσεις (Γέφυρα- Bridge, Μέση-Middle, Μπράτσο-Neck).

Ο ήχος ενός μαγνήτη εξαρτάται από: 

Το υλικό και το πάχος των μαγνητικών πόλων του -Alnico I, Alnico II, Alnico V, Ceramic, SCN.

Την καθαρότητα του χαλκού, το πάχος δηλαδή την επιλεγόμενη διατομή αλλά και την ποσότητα του χαλκού περιέλιξης στο πηνίο του.

Το εξωτερικό περίβλημα του μαγνήτη -πλαστικό, επιχρωμιωμένο ή επιχρυσωμένο χαλκό, αλουμίνιο, ξύλο. Τα πιο σκληρά μέταλλα δίνουν πιο πρίμο ήχο και διευρύνουν το πεδίο του μαγνήτη, ενώ τα πιο μαλακά δίνουν πιο μπάσο και γλυκό ήχο. Επίσης ο τελικός ήχος από ένα μαγνήτη καθορίζεται και από τα υπόλοιπα μέρη του κυκλώματος, όπως ποτενσιόμετρα, πυκνωτές, αντιστάσεις κα.

Είδη μαγνητών…